مخمل بافی

نمونۀ کاملی از فرش‌ پُرزدار با نقوش پیچیدۀ رایج در دوره هخامنشی، مربوط به سده پنجم پیش از میلاد، که در گورهای پازیریک پیدا شد سندِ قدمت یکی از شاخص‌ترین هنرهای ایرانی است. 

 

در فن پارچه‌بافی نیز افزودن پودِ اضافه به بافت ساده ابداع مهمی بود که به تولید پارچه های پُرزدارِ لطیف منجر شد. ایران، و به ویژه شهر کاشان، دست‌کم از حدود 800 سال پیش از مهم‌ترین مراکز تولید و پرورش خلاقیت‌های تازه در مخمل‌بافی بوده است. برای بافت مخمل مابین هر ردیف پود دسته‌ای از تارها برای ایجاد پرز بلندتر گرفته می‌شوند، و بعد از هر رَج حلقه‌های این تارهای پرز با تیغ بریده می‌شوند. بافت انواع مخمل‌های گل‌برجسته در دوران صفوی به اوج خود رسید، و پارچه‌های مخمل ایرانی به عنوان هدیه‌ای نفیس و محبوب به دربارهای اروپایی فرستاده می‌شد. کاشان تا زمانی که مزیت‌های صنایع جدید بافندگان و مصرف‌کنندگان را به سوی محصولات ماشینی سوق داد، مرکز برجسته‌ای برای تولید و تجارت بین‌المللی مخمل باقی‌ماند.

 

با تکمیل خانه منوچهری در سال 1386، جستجوی خانه به خانه‌ برای یافتن استادان قدیمی بافندگی که بتوانند دستگاه مخمل‌بافی را برپا کنند آغاز شد. سرانجام استاد خلیل یاالله، دارنده مهر اصالت، با همراهی فرزندش رضا یاالله، اولین کارگاه مخملِ این مجموعه را در سال 1387 فعال کردند. حاصل فعالیت این کارگاه تا کنون، احیاء مجدد این فن و تربیت شاگردان و بافندگان جوان بوده است.

 

خلیل یالله که مدرک مهندسی نساجی داشت، مخمل بافی سنتی را نزد پدرش آموخته بود. او بیش از 20 سال در کارخانجات مخمل صنعتی کاشان به فعالیت مشغول بود تا سرانجام با افتتاح کارگاه مخمل‌بافی منوچهری فرصت یافت تجربه گران‌بهای میراث خانوادگی خود در فنون مخمل‌بافی با کارگاه‌های دستی را به نسل بعد منتقل کند. در حال حاضر این کارگاه زیر نظر فرزند ایشان استاد رضا یاالله به فعالیت خود ادامه می‌دهد.